BỐN MẸO QUẢN LÝ THỨC ĂN GIÚP GIẢM CHI PHÍ CHĂN NUÔI Ở TRẠI HEO

Dựa trên những kinh nghiệm của tôi trong thời điểm chi phí thức ăn tăng đột biến trên khắp thế giới trong 30 năm qua, tôi có thể đưa ra bốn hướng dẫn cơ bản có thể áp dụng cho từng trại heo.

HEO CON

Khi giá thức ăn chăn nuôi tăng, phản ứng đầu tiên của mọi người là tìm kiếm nguồn thức ăn cho heo con rẻ hơn, có thể là thức ăn tập ăn hoặc khẩu phần ăn sau cai sữa. Không nên thực hiện theo cách như vậy. Thức ăn rẻ hơn, thậm chí có chất lượng chấp nhận được luôn chứa ít nguyên liệu đặc biệt cần thiết cho heo sơ sinh.

Lời khuyên của tôi trong suốt giai đoạn khó khăn này là luôn giữ nguyên loại thức ăn mà trang trại đang sử dụng, thay vào đó là giảm lượng thức ăn cho mỗi heo con. Đây là cách tốt hơn trong hầu hết các trường hợp, tránh được sự gia tăng đột ngột về tỷ lệ mắc bệnh, tỷ lệ tử vong và giảm năng suất tăng trưởng tổng thể liên quan tới thức ăn.

Dưới đây là một trường hợp thực tế, vào thời điểm trước khi giá heo giảm mạnh.

Một khách hàng, nuôi khoảng 30.000 heo cai sữa mỗi năm, cho ăn khoảng 1,5kg thức ăn giai đoạn 1 (23 ngày tuổi, 6,5kg thể trọng). Khi giá heo giảm xuống đến mức lỗ ở mỗi con heo bán ra, họ bắt đầu giảm lượng thức ăn trên xuống còn 1,25kg cho mỗi heo con cai sữa kế tiếp – chắc chắn đây không phải là thử nghiệm khoa học nhưng với chúng tôi là đủ tốt trong chăn nuôi thương mại.

Với lứa thứ 4 liên tiếp, khi heo cai sữa được quy định cho ăn 0,5kg/mỗi con, chúng tôi bắt đầu quan sát thấy sự sụt giảm đáng kể về sức khỏe tổng thể và thể trạng, đồng thời cũng thấy năng suất tăng trưởng giảm rõ rệt. Điều này là không chấp nhận được. Do đó, chúng tôi tin tưởng rằng lượng thức ăn 0,75kg/con heo là mức tối thiểu được chấp nhận cho trang trại này. Với lượng cho ăn này, năng suất tăng trưởng giảm khoảng 50% (một sự trùng hợp ngẫu nhiên là lượng thức ăn cũng giảm 50%), nhưng heo vẫn tăng trưởng mà không bị ảnh hưởng tới lông da, ốm hoặc chết.

Thức ăn được đề cập có giá khoảng 800 Eur/tấn trong khi thức ăn sử dụng ở giai đoạn tiếp theo là khoảng 500 Eur/tấn. Với những thông tin trên, chúng tôi ước tính sẽ tiết kiệm được khoảng 7.000 Eur mỗi năm. Con số này sẽ cao hơn gấp đôi so với giá thức ăn chăn nuôi hiện nay, vì vậy, nếu chúng tôi nói rằng chúng tôi tiết kiệm được 15.000 Eur thì đây là 0,5 Eur cho mỗi con heo con và đây là một trang trại nhỏ với 1.200 heo nái.

GIAI ĐOẠN VỖ BÉO

Đây là một lời khuyên cũ - nhưng việc giảm lãng phí thức ăn mang lại hiệu quả cao nhất ở giai đoạn này vì heo vỗ béo tiêu thụ khoảng 2/3 tổng lượng thức ăn được sử dụng. Thay vì lượng thức ăn thừa thải ra theo phân nó thực sự nên được heo sử dụng.

Bây giờ là thời điểm để đảm bảo thức ăn không bị tràn ra khỏi máng ăn. Tất nhiên đó không phải là một nhiệm vụ dễ dàng nhưng khi mức lãng phí thức ăn có thể lên tới 25% thì việc ngưng lãng phí thức ăn càng nhiều càng tốt sẽ hợp lý hơn so với việc sử dụng một loại thức ăn rẻ hơn hoặc mua máng ăn mới. Nhìn từ một góc độ khác nhau, giảm lãng phí thức ăn để cải thiện hiệu quả sử dụng thức ăn luôn là một hiệu quả mong muốn vì nó có nghĩa là giảm chi phí cho mỗi kg thịt heo được sản xuất.

Tôi không gặp trường hợp khách hàng nào ở trường hợp này vì rất khó để đo lường sự lãng phí thức ăn trong một trang trại ở thực tế, nhưng chúng ta hãy thử làm một số phép tính.

Giả sử lãng phí thức ăn trong giai đoạn vỗ béo là 10%. Cũng giả sử những con heo này tiêu thụ 90kg thức ăn trong giai đoạn vỗ béo trước khi xuất chuồng, tăng 30kg thể trọng, tỷ lệ thức ăn trên tăng trọng là 3:1. Điều này không khác thực tế nhiều mặc dù sử dụng các số tròn chục để làm cho ví dụ này dễ hiểu hơn. Trong số 90kg thức ăn cho ăn hay được cho là “lượng ăn vào” thì chỉ có 81kg thực sự được heo sử dụng và 9kg (10% của 90kg) bị lãng phí.

Bây giờ, giả sử rằng, với việc điều chỉnh máng ăn thích hợp và thường xuyên hơn, chúng ta có thể giảm lãng phí thức ăn xuống 5% - đây không phải là mục tiêu bất khả thi. Lượng ăn rõ ràng sau đó chỉ còn 85kg, vẫn là 81kg với heo nhưng giờ chỉ còn 4kg bị lãng phí. Do heo vẫn tăng trọng 30kg nên hệ số thức ăn : tăng trọng hiện này là 2,83 hoặc giảm 5% so với trước đây.

Lưu ý: Phần trăm giảm lãng phí thức ăn chuyển thành phần tăm cải thiện tương tự trong tỷ lệ thức ăn : tăng trọng.

NÁI MANG THAI

Thật đáng tiếc, nhiều heo nái mang thai nhận được nhiều thức ăn hơn so với nhu cầu thực tế của chúng. Có nhiều lý do giải thích cho điều này, không ít trong số đó là quan niệm sai lầm rằng heo nái hơi béo sẽ sinh ra heo con nặng hơn. Điều này là sai sự thật; heo nái có thể và nên duy trì trạng thái gầy –nhưng không gầy còm, không bị giảm năng suất. Một con nái gầy sẽ đẻ dễ hơn và nó sẽ ăn ngon miệng hơn trong thời kì cho con bú từ đó heo con sẽ nặng hơn khi cai sữa, không bị kiệt sữa điều mà có thể làm tăng số ngày đến lần động dục tiếp theo.

Hầu hết trong thương mại (giả sử có thành phần dinh dưỡng thức ăn cơ bản) thì heo nái mang thai được ăn không quá 2,5kg mỗi ngày. Điều này có vẻ hợp lý với hầu hết người chăn nuôi, nhưng có một quan điểm ở một số nơi trên thế giới nơi mà những con heo nái mang thai thường nhận tới 4kg thức ăn mỗi ngày trong suốt thời kì mang thai. Trong thang điểm thể trạng từ 1 đến 5, heo nái trung bình phải ở mức 3,5 và tại thời điểm giá thức ăn cao, chúng ta có thể giảm xuống một chút ở điểm thể trạng là 3, nhưng không được được dưới mức này để đảm bảo năng suất sức khỏe và tuổi thọ.

Quản lý thức ăn phù hợp luôn là điều quan trọng, nhưng khi chi phí thức ăn trở nên quá đắt thì điều này càng nên được ưu tiên

HEO NÁI NUÔI CON

Quan sát một chuồng heo nái nuôi con thông thường vài giờ sau cho ăn, người ta luôn có thể tìm thấy một vài máng ăn, nếu không nói là nhiều máng vẫn còn nhiều hoặc hơn nửa lượng thức ăn, thường bị dính nước và bắt đầu lên men. Thông thường, khi đến lần cho ăn tiếp theo, người cho ăn phải buộc làm sạch máng ăn trước khi cho thức ăn mới vào, nếu không heo nái sẽ không ăn do thức ăn bị ôi thiu hoặc bị bẩn. Và luôn luôn, nguồn thức ăn này bị lãng phí.

Vì vậy, chúng ta hãy nhìn lại các con số. Trong một chuồng nuôi 100 con heo nái, giả sử có năm máng ăn như vậy cần được dọn dẹp mỗi lần cho ăn như vậy sẽ thành 10 máng ăn như vậy mỗi ngày. Nếu mỗi máng chứa tối thiểu 1kg thức ăn (khả năng là nhiều hơn) thì mức lãng phí là 10kg mỗi ngày hoặc 3 đến 4 tấn thức ăn mỗi năm. Vì thức ăn cho heo nái nuôi con là khẩu phần ăn đắt tiền nên không có lý do chính đáng cho việc lãng phí như vậy.

Vậy, những gì nên được thực hiện? Ở các trang trại nhỏ, lượng thức ăn cung cấp cần gắn với tình trạng sức khỏe và lứa đẻ của heo nái. Nói cách khác, người chăn nuôi và người quản lý nên dành chút thời gian để đánh giá nhu cầu của từng heo nái và cố gắng cho chúng ăn theo lượng thức ăn của chúng cần.

Với các trang trại lớn, điều này khó hơn, tốt nhất là tăng số lần cho ăn mỗi ngày (giả sử từ hai lên đến ba), giảm lượng thức ăn ở mỗi lần cho ăn. Điều này sẽ loại bỏ vấn đề cho heo nái khi phải ăn một lượng lớn thức ăn trong thời gian ngắn, đặc biệt là vấn đề khó khăn trong vài tuần đầu sau cai sữa khi sự thèm ăn và sức chứa của dạ dày vẫn đang tăng lên để đáp ứng với nhu cầu trao đổi chất tăng lên của các chất dinh dưỡng. Điều này vẫn đúng cho những tháng mùa hè.

Tiết kiệm chi phí thức ăn có thể và cần được tìm hiểu ngay sau khi có công thức thức ăn, phối trộn và vận chuyển đến trang trại. Quản lý thức ăn phù hợp luôn là điều quan trọng, nhưng khi chi phí thức ăn trở nên quá đắt thì điều này càng nên được ưu tiên vì chi phí thức ăn có thể dễ dàng vượt qua quy tắc truyền thống là 2/3 tổng chi phí sản xuất.

Nguồn: FeedStrategy

Biên dịch: Acare VN Team