GẠO VÀ PHỤ PHẨM TỪ GẠO CÓ THỂ ĐƯỢC TẬN DỤNG TRONG THỨC ĂN CHĂN NUÔI NHƯ THẾ NÀO?

Gạo là lương thực chủ chốt trên toàn cầu. Theo Tổ chức Lương thực và Nông nghiệp Liên hợp quốc (FAO), khoảng 90% lượng gạo trên thế giới được sản xuất và tiêu thụ ở khu vực Châu Á - Thái Bình Dương. Tuy nhiên, việc sản xuất lúa gạo sẽ mang tính chất địa phương cụ thể ở nhiều nơi khác trên thế giới. Khía cạnh này gần đây đã lấy lại được tầm quan trọng khi thế giới phương Tây đang phải đối mặt với giai đoạn khó khăn phía trước về giá cả và nguồn cung của ngũ cốc do các vấn đề địa chính trị toàn cầu.

Khác với các loại ngũ cốc khác, lúa được trồng trên ruộng ướt (ruộng nước). Sau đó sản phẩm thu hoạch được gọi là thóc, có màu nâu nhạt được bao bọc khá chặt trong hai lớp vỏ trấu lồng vào nhau. Tỷ lệ vỏ trấu có màu nâu khoảng 20%. Quá trình chế biến từ hạt thóc thành hạt gạo trắng (dạng phù hợp cho con người tiêu dùng) sẽ để lại một số phụ phẩm, những phụ phẩm này lại có giá trị hơn những sản phẩm khác:

1. Hầu như thóc không bao giờ được dùng trong làm thức ăn chăn nuôi, và đặc biệt là chúng không được dùng trong thức ăn thương mại. Vì gạo là một mặt hàng có giá trị cho con người nên hầu như thóc luôn được chế biến thành gạo trắng. Ngoài ra, như chúng ta sẽ thảo luận bên dưới đây, vỏ trấu không phù hợp để làm thức ăn cho động vật. Bất kỳ loại gạo nào không đạt tiêu chuẩn kỹ thuật rất có thể cũng không phù hợp để làm thức ăn cho động vật, đặc biệt là nếu nó bị mốc.

2. Việc tách vỏ trấu sẽ để lại phụ phẩm gọi là gạo lứt. Vỏ trấu là nguyên liệu thô không được động vật ưa chuộng vì chúng chứa hàm lượng silica rất cao. Gạo là loại ngũ cốc duy nhất hấp thụ tích cực silica từ đất, có lẽ đây sẽ là cơ chế giúp chống lại một số bệnh. Tuy nhiên, chất silica này sẽ làm cho vỏ trấu bị mài mòn đến mức chúng có thể gây ra các tổn hại nếu tiêu thụ với số lượng đủ lớn. Nhiều khả năng vỏ trấu sẽ được sử dụng để làm chất độn chuồng cho gà thịt, vì chúng là một vật liệu thấm hút tuyệt vời. Ở một số quốc gia, trấu được sử dụng với số lượng hạn chế trong thức ăn cho động vật nhai lại, chủ yếu dùng cho gia súc nuôi trong chuồng, khi thiếu các loại thức ăn thô khác hoặc để giảm chi phí thức ăn.

3. Gạo nâu (hay còn gọi là gạo lứt) sẽ được đem đi xay xát ( thường sau khi được trộn với canxi cacbonat để chà xát và loại bỏ các lớp bên ngoài) sẽ cho ra thành phẩm là gạo trắng không có độ bóng và cám gạo (để ra phụ phẩm này, cần phải trộn thêm canxi vào để chà xát). Cám gạo rất giàu chất xơ, và nó cũng chứa đủ các thành phần protein, chất béo và thậm chí có chứa tinh bột, điều này làm cho cám gạo trở thành một nguyên liệu thú vị. Vấn đề thực sự duy nhất đối với cám gạo là chất béo của nó có thể nhanh chóng bị oxy hóa vì cám gạo chứa hàm lượng enzyme lipase cao. Nếu enzyme nội sinh này trung lập hoặc nếu cám gạo được chiết xuất bằng dung môi để loại bỏ dầu cám, thì sản phẩm thu được sẽ khá ổn định. Cám gạo có thể được sử dụng tự do hơn trong khẩu phần ăn của động vật nhai lại để thay thế các sản phẩm tương tự khác (chẳng hạn như cám lúa mì), và cần hạn chế sử dụng phụ phẩm này cho động vật dạ dày đơn. Trong trường hợp thứ hai, thức ăn cần được xây dựng dựa trên hàm lượng chất xơ thô để đảm bảo lượng ăn vào không bị hạn chế do khối lượng thức ăn dư thừa.

4. Gạo sau khi xay xát sẽ được đánh bóng. Việc đánh bóng gạo thực tế là việc loại bỏ tinh bột và lớp bột cám bên ngoài. Chúng hiếm khi được bán như vậy vì chúng luôn được thêm lại vào cám gạo để làm giàu chất đó. Sản phẩm cuối cùng thường được gọi là rice-mill-feed hoặc rice-mill-run, hoặc chỉ đơn giản là cám gạo (sản phẩm không đặc trưng khó sử dụng nếu không có phân tích trong phòng thí nghiệm của người tiêu dùng cuối cùng).

5. Tấm hay còn gọi là gạo tấm là những mảnh thóc hoặc gạo trắng được tạo ra trong cả quá trình chế biến. Những mảnh này sẽ được loại bỏ trước khi cho ra sản phẩm cuối cùng được coi là phù hợp cho con người.

Gạo tấm sẽ có nhiều khả năng được bán một cách riêng biệt hơn, và trên thực tế, một số sản lượng nhất định đã vươn tới cả châu Âu và xa hơn nữa. Có khuyến nghị nên xay gạo tấm trước khi đưa vào thức ăn chăn nuôi vì tấm không được xay có khả năng làm giảm khả năng tiêu hóa chất dinh dưỡng, đặc biệt là đối với các loài như lợn, nhưng lại ít xảy ra hơn đối với gia cầm và động vật nhai lại. Tuy nhiên, khả năng này còn liên quan đến giống lúa (một số giống lúa cứng hơn những giống khác và mỗi giống lúa sẽ có tỷ lệ thành phần tinh bột khác nhau), và hàm lượng cuối cùng của gạo tấm cho vào thức ăn chăn nuôi.

Nhìn chung, việc chế biến thóc thành gạo trắng có hiệu suất 70%. Tức là cứ 100 kg thóc thì chúng ta sẽ thu lại được 70% gạo trắng (bao gồm cả tấm). Trong số 30% còn lại, phần có thể được sử dụng trong thức ăn chăn nuôi chỉ là 10%, vì vỏ trấu chiếm 20% tổng số. 10% nguyên liệu thô thích hợp cho thức ăn chăn nuôi có thể được tách thành 8% cám và 2% chất đánh bóng. Tỷ lệ chính xác là sẽ khác nhau tùy theo loại máy móc được sử dụng cũng như các loại gạo khác nhau.

Vì gạo tấm thường được bán riêng biệt và đã được sử dụng làm thức ăn chăn nuôi, nên phần cám gạo cùng với chất đánh bóng là các phụ phẩm chủ chốt được quan tâm để thay thế cho ngũ cốc trong thời gian thiếu hụt. Cần đảm bảo cám gạo có chất lượng cao và có độ ổn định cho quá trình oxy hóa, chính hàm lượng dinh dưỡng của cám gạo sẽ quyết định hàm lượng mà nó được đưa vào thức ăn chăn nuôi. Vì phần cám của hạt có chứa hàm lượng pentosan cao (polysaccharide phi tinh bột), nên chúng ta có thể bổ sung thêm một loại enzyme ngoại sinh phù hợp để tăng cường năng lượng khả dụng của phụ phẩm này.

Cuối cùng, việc cho động vật ăn gạo lức hoặc thậm chí gạo trắng là hoàn toàn có thể chấp nhận được, nhưng phải kiểm soát sao cho nó luôn ở một tỷ lệ cân đối. Việc cho ăn gạo lứt nên tuân theo các hướng dẫn liên quan đến cám lúa mì để đảm bảo một số loài động vật không bị dư thừa chất xơ. Mặt khác, gạo trắng có thể được sử dụng trong tất cả các loại thức ăn chăn nuôi, tùy theo thành phần dinh dưỡng của nó. 

Vì gạo trắng chứa rất ít hàm lượng thiamin (một loại vitamin B) nên đã có khuyến nghị rằng cần phải tăng cường khẩu phần giàu gạo trắng với loại vitamin này. Trên thực tế, đây là một vấn đề lớn đối với quần thể người dân tiêu thụ gạo như một phần chính trong khẩu phần của họ và một số phương pháp làm giàu hàm lượng thiamin trong gạo trắng đang được thực hiện – Thiếu thiamin sẽ gây nên bệnh Beriberi (bệnh tê phù) phổ biến.

Nguồn: feedstrategy.com
Biên dịch: Acare VN Team